Zgodnie z klasyfikacją Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego zaburzenie osobowości antyspołeczne (inaczej dyssocjalne; ASPD) to schorzenie charakteryzujące się tendencją do lekceważenia ogólnie przyjętych norm społecznych oraz powtarzającymi się wzorcami nieodpowiedzialnego, manipulacyjnego i agresywnego zachowania wobec innych. Jakie są objawy tego zaburzenia i czy możliwe jest jego leczenie? Sięgnij po odpowiedzi, które przygotowaliśmy w poniższym artykule.

Charakterystyka osobowości dyssocjalnej

Szacuje się, że nawet 3% populacji globalnej może cierpieć na dyssocjalne zaburzenie osobowości. Osoby z takim rozpoznaniem często dopuszczają się różnego rodzaju oszustw i stosują manipulację, ponieważ przyjęte normy społeczne nie mają dla nich większego znaczenia. Mają też trudności z empatią i rozumieniem uczuć czy perspektywy innych, mogą wykazywać obojętność na cierpienie i nie przejmują się konsekwencjami swojego zachowania.

Osobowość antyspołeczna często idzie w parze z innymi schorzeniami wymagającymi leczenia, np. lękowymi lub depresyjnymi. Łączy się także ze skłonnościami do uzależnień od alkoholu, substancji psychoaktywnych czy hazardu oraz ze zwiększonym ryzykiem popełniania przestępstw, a nawet skłonnościami samobójczymi.

Skąd się bierze osobowość antyspołeczna?

Nie ustalono jednoznacznej przyczyny występowania osobowości antyspołecznej, jednak znane są czynniki ryzyka, które zwiększają szanse na jej rozwój. Należą do nich:

  • dorastanie w dysfunkcyjnej lub patologicznej rodzinie/grupie rówieśniczej;
  • niska pozycja społeczno-ekonomiczna lub ubóstwo;
  • nadużywanie używek;
  • nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, np. po urazie głowy.

Szczególnie częste występowanie zaburzeń dyssocjalnych obserwuje się u osób przebywających w więzieniu, a także uzależnionych od alkoholu i narkotyków. Co ciekawe, osobowość antyspołeczna występuje o wiele częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Diagnoza i terapia antyspołecznego zaburzenia osobowości

Istnieje kilka kryteriów, które pomagają określić obecność ASPD. Diagnozę stawia wykwalifikowany specjalista w leczeniu zaburzeń psychicznych – najczęściej jest to psychiatra. Stwierdza on, czy u pacjenta występują zachowania odbiegające od normy w obszarach takich jak procesy poznawcze, kontrola impulsów i potrzeb, sfera emocjonalna oraz interakcje międzyludzkie.

Dodatkowe objawy, które kwalifikują się do diagnozy i leczenia osobowości dyssocjalnej to:

  • lekceważenie ogólnie przyjętych norm;
  • bezwzględność i nieliczenie się z uczuciami innych;
  • brak umiejętności utrzymania trwałych relacji;
  • niski próg wyzwolenia frustracji i agresji;
  • nieodczuwanie poczucia winy;
  • skłonność do konfliktów.

Aby zdiagnozować zaburzenia antyspołeczne, zachowania te muszą występować trwale, a ich początek powinien przypadać na okres dzieciństwa lub dorastania. Niestety niemożliwe jest całkowite wyeliminowanie schorzenia, jakim jest osobowość dyssocjalna. Leczenie tej przypadłości jest możliwe jedynie poprzez psychoterapię, która pomaga pacjentowi analizować jego zachowania i znajdować rozwiązania, które pozwalają na lepsze funkcjonowanie w społeczeństwie.

Nie warto lekceważyć problemów z osobowością antyspołeczną

Tego rodzaju problemy z psychiką mogą dotknąć wiele osób, dlatego nie wolno ignorować choćby najmniejszych ich oznak. Warto szybko zareagować i sięgnąć po wsparcie specjalistów, by pomóc zarówno samemu choremu, jak i otoczeniu, w którym się znajduje. Nie zapominaj, że każdy kłopot psychiczny może mieć bezpośredni wpływ na życie i zdrowie osoby z zaburzeniami.